اخبار نوشتاری و تصویری از ایران و مقاومت ایران و قیام آفرینان و کانونهای شورشی در سراسر میهن. اخبار سیاسی اجتماعی اقتصادی سرکوب و اختناق و زندانیان سیاسی. مقالات و گزارشات و تحلیل های سیاسی اجتماعی و اقتصادی بصورت نوشتاری و ویدئویی. ویدئوهای تاریخی فرهنگی هنری طنز و ... از سیمای آزادی تلویزیون ملی ایران. http://www.besoyepirozi.com همه روزه در سایت های بسوی پیروزی و پاسارگاد سیتی

  • .
  • رهبری مقاومت
  • اخبار و گزارش
  • ویدئو خبرها
  • ویدئو کلیپ ها
  • رویدادهای تاریخی
  • مقالات و ادبیات
  • کتابخانه
  • سیاسی اجتماعی
  • اسناد و حقایق
  • روزها و یادها
  • .
  • برای کانون‌های شورشی
  • مقالات منتخب
  • مقالات ویژه
  • شعر و ادبیات
  • از انتشارات مقاومت
  • اجتماعی، اقتصادی
  • سیمای ایران فردا
  • سخن روز
  • محیط زیست
  • تحلیل و گزارش
  • بحرانهای سیاسی رژیم
  • بحرانهای درونی رژیم
  • رسانه های حکومتی
  • انقلاب مشروطه
  • شکنجه و شکنجه گر
  • قتل عام ۱۳۶۷
  • مقالات شما
  • زنان

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۴۴)

  • Facebook
  • Twitter
  • LinkedIn
  • Pinterest
منتشر شده در 16 فروردين 1398

عبدالرحیم طالبوف:
«آنان که آزادیشان از دست رفت، اگر منتظر بشوند که غاصبان با طیب خاطر به ایشان برگردانند، عمر آنها کفایت نِیل به مقصود را نمی‌کند. پس در سرِ حفظ حریّت باید مرد و زحمت انتظار را نکشید».

میرزا فتحعلی آخوندزاده:
«به هر چه که دست می‌زنی ایجاب می‌کند که از آن انتقاد شود».
نامهٔ آخوندزاده به روزنامهٔ ملتی: «باید امورات پولیتیکیه خارجه را بیان بکنی! تدابیر اولیای دولت ایران را در خصوص نظم ولایت، منافع مُلک و ملت بنویسی! مثلاً باید ذکر بکنی که در تبریز شدت وبا، به چه درجه رسیده بود. باید سرزنش بنویسی به آن امراء و ارباب مناصب که در وقوع این نوع ناخوشی پیش‌تر از همه کس، فرار کرده‌اند».

ملک الشعرای بهار:
«ظلم ظالم، جور صیاد آشیانم داده برباد ای خدا ای فلک ای طبیعت»
 
میرزا آقاخان کرمانی:
«ترقی همیشه در سایهٔ رد و اعتراض است نه عفو و اغماض».

زین‌العابدین مراغه‌ای(در سیاحت‌نامهٔ ابراهیم بیگ):
«در ایران یک‌نفر ندیدم بدین خیال که عیوب دولت و ملت را به قلم آرد. آن که شعرایند... تمام حواس و خیال آنها منحصر بر این است که یک نفر فرعون صفتِ نِمرودروِش را تعریف نموده، یک رأس یابوی لَنگ بگیرند... آن چه علما می‌باشند از مسألهٔ تطهیر فراغت حاصل نکرده‌اند. در آن خاک وسیع یک روزنامه انتشار نمی‌یابد».

ادبیات مشروطه
در نوشته‌های گذشته، شرح وقایع انقلاب مشروطه را به پایان بردیم. انقلابی که اگر چه با توطئهٔ استعمار و فرصت‌طلبی میوه‌چینان به شکست کشانده شد، اما تحولی عظیم در جامعه ما ایجاد کرد. یک جنبه از این تحول، گشوده شدن راه ترقی علمی و فرهنگی جامعه ما بود. به‌خاطر دارید که در خلال شرح جنبش مشروطه جا‌به‌جا از پیدایش روزنامه‌ها و ترویج علوم و انتشار کتابهای روشنگر و از نویسندگان و شاعران مبارز مشروطه در دورهٔ اول مشروطیت، تا روی کار آمدن محمدعلیشاه و شروع سرکوبگریهای او سخن گفته‌ایم. اما از آنجا که در شرح رویدادهای جنبش، بر ضد بازگشت استبداد، بیشتر به شرح نبردها و رخدادهای سیاسی پرداختیم، در این شماره ابتدا به ذکر ویژگی عام ادبیات مشروطه می‌پردازیم و سپس فشرده‌ای از ادبیات دورهٔ استبداد صغیر و سپس دورهٔ دوم مشروطه را شرح می‌دهیم.
ایران در آستانهٔ ادبیات مشروطه، باقر مؤمنی ص ۱۱۹: «ادبیات مشروطه در جریان جدال با ادبیات کهنه، شکل و جان می‌گیرد و به همین جهت، چه از نظر شکل و چه از نظر محتوا، نو و سنت‌شکن است... و از آنجا که به توده‌های «تعلیم نیافته» تعلق دارد زبانش ساده است... برای این‌که انتقادش به دل بنشیند و بگیرد غالباً با طنز و نیشخند همراه است... از آنجا که در مقابل عقب‌ماندگی قرار گرفته، ترقیخواه است و چون نظام کهنه، نظام استبدادی است، این ادبیات دموکراتیک است. و از آنجا که… با عناصر خارجی برخورد می‌کند، ناسیونالیست است. و چون باید مناسبات جامعه را تغییر بدهد انقلابی یا حداقل اصلاح‌طلب است».

ادبیات دورهٔ اول مشروطه
نسیم شمال نشریهٔ فکاهی ـ سیاسی
از اواسط سال ۱۲۸۴، دقیقاً از ۹ماه پیش از بمباران مجلس هفته‌نامهٔ ادبی و فکاهی کوچکی به نام نسیم شمال در شهر رشت انتشار یافت. مدیر آن سید اشرف‌ا‌لدین قزوینی معروف به گیلانی فرزند سید احمد قزوینی بود.

ترانه:
غلغلی انداختی در شهر تهران ای قلم              گشت از برق تو ظاهر نور ایمان ای قلم
مشکلات خلق گردد از تو آسان ای قلم             نیستی آزاد در ایران ویران ای قلم

سید اشرف‌الدین گیلانی معروف به نسیم شمال، به‌دلیل افشاگری و اعتراض علیه استبداد محمدعلیشاهی به‌سرعت به یکی از شاعران محبوب و ملی تبدیل شد.
از صبا تا نیما جلد ۲: «یحیی آرین‌پور، ص ۶۳: روزی که موقع انتشار آن(نسیم شمال) می‌رسید، دسته‌دسته کودکان ده دوازده ساله که مُوزّعان او بودند، در همان چاپخانه گرد می‌آمدند و هر کدام دسته‌ای بزرگ از او می‌گرفتند و زیر بغل می‌گذاشتند. این کودکان راستی مغرور بودند که فروشندهٔ نسیم شمال هستند.
وقتی روزنامه‌فروش‌های دوره‌گرد فریاد اعلان نسیم شمال را سرمی‌دادند، مردم از زن و مرد، و پیرو جوان، و با سواد و بی‌سواد، هجوم می‌آوردند و هفته‌نامه را دست‌به‌دست می‌گرداندند.
در قهوه‌خانه‌ها، در سر گذرها و در جاهایی که مردم گرد می‌آمدند، باسوادها برای بی‌سوادها می‌خواندند. مردم حلقه می‌زدند و روی خاک می‌نشستند و گوش می‌دادند.

اغنیا مرغ مسما می‌خورند                با غذا کنیاک و شامپا می‌خورند
منزل ما جمله سرما می‌خورند           خانهٔ ما بدتر است از گردنه
                     آخ عجب سرماست امشب آی ننه
اندرین سرمای سخت شهر ری          اغنیا زیر بخاری مست می
ای خداوند کریم فرد و حی              داد ما گیر از فُلان السلطنه
                    آخ عجب سرماست امشب آی ننه»

سید اشرف‌الدین گیلانی
سید اشرف‌الدین به سال ۱۲۸۷ هجری قمری در قزوین به دنیا آمد و ۶ماهه بود که یتیم ماند. در یتیمی دچار فقر و تنگدستی شد. در جوانی به عتبات رفت و بعد شور میهن‌پرستی او را به ایران کشید. در ۲۲سالگی به تبریز رفت و با پیری روشن‌ضمیر آشنا شد. او در تبریز هیأت و جغرافیا و صرف و نحو و منطق و هندسه را آموخت و چندی بعد به گیلان آمد و در رشت اقامت گزید. او از رشتیان نوازش‌ها دید و نخستین شعرهای خود را همانجا سرود.
از صبا تا نیما جلد ۲ ص ۶۳: «در آن گیرودار اختلاف مشروطه‌خواهان و مستبدّان (نسیم شمال،) اشعار معروفی در نکوهش زشتکاریهای محمدعلیشاه و امیربهادر و اعوان و انصار ایشان گفته بود که دهان‌به‌دهان می‌گشت. در این حوادث هیچ‌کس مؤثرتر از نسیم شمال نبود… حتی این مرد شریف بزرگوار در قزوین تفنگ برداشته و با مجاهدان دستهٔ…سپهدار… جنگ کرده و در فتح تهران جانبازی کرده بود».

یاران چه کنم که کس ندارم                 بلبل شده‌ام قفس ندارم
بازار وطن شده پر از دزد                    یک شحنه و یک عسس ندارم
عید است برای پختن آش                    پول نخود و عدس ندارم
در فصل بهار چون کنم چون؟             دل در غم یار خون کنم خون

در سال ۱۲۸۷ که مجلس بمباران شد، هفته‌نامهٔ نسیم شمال نیز توقیف شد. سید اشرف پس از فتح تهران دوباره هفته‌نامهٔ خود را در تهران دایر کرد.

سید اشرف‌الدین درباره کارهای دین‌فروشانه شیخ فضل‌الله نوری هم شعرهایی سرود. شعر معروف او علیه شیخ فضل‌الله نوری در ۲۵تیرماه ۱۲۸۸ شمسی در هفته‌نامهٔ ‌نسیم شمال‌ به‌چاپ رسید:

حاجی، بازار رواج است رواج                کو خریدار؟ حراج است حراج
می‌فروشم همه ایران را                     عرض و ناموس مسلمانان را
رشت و قزوین و قم و کاشان را          بخرید این وطن ارزان را!
یزد و خوانسار حراج است حراج            کو خریدار؟ حراج است حراج
دشمن فرقه احرار منم                       قاتل زُمره ابرار منم
شیخ‌فضل‌الله سمسار منم                 دینْ‌فروشنده به بازار منم

اشرف‌الدین و رضاخان
اشرف‌الدین گیلانی، در سراسر زندگی مجرّد زیست تا سرانجام در ۱۳۰۹ شمسی در حکومت رضاخان، به او تهمت جنون زدند.

مجلهٔ سپید و سیاه شهریور ۱۳۴۴، سعید نفیسی:
«او را به تیمارستانی بردند… من نفهمیدم چه نشانهٔ جنون در این مردم بزرگ بود!؟ همان بود که همیشه بود. این یکی از بزرگترین معماهای حوادث این دوران ماست. خبر مرگ او را هم به کسی ندادند. آیا راستی مرد؟ نه هنوز زنده است و من زنده‌تر از او نمی‌شناسم».

می‌خواند خروسی به شبستان قوقولی قو            می‌گفت که‌ای فرقه مستان قوقولی قو
کو بهمن و کو رستم دستان قوقولی قو               آوخ که خزان زد به گلستان قوقولی قو

روزنامهٔ دیگری که در تاریخ مشروطیت ایران اهمیت بسیار دارد نامهٔ هفتگی صوراسرافیل بود که ۹ماه پس از آن که کشور ایران در شمار دولتهای مشروطه قرار گرفت در تهران منتشر شد.
از صبا تا نیما ص ۷۷: «شمارهٔ یکم آن به تاریخ ۱۷ربیع‌الاول ۱۳۲۵ هجری قمری(۹اردیبهشت۱۲۸۶ شمسی) و شمارهٔ ۳۲ که آخرین شمارهٔ دورهٔ اول آن بود ۳روز پیش از بمباران مجلس و ۴روز قبل از اعدام میرزا جهانگیرخان مظلوم، منتشر شد. این روزنامه با سرمایهٔ میرزا قاسم‌خان تبریزی و کوشش میرزا جهانگیرخان شیرازی و همکاری میرزا علی‌اکبرخان دهخدا اداره می‌شد.

میرزا جهانگیرخان شیرازی
میرزا جهانگیرخان شیرازی یکی از ۱۶عضو مخفی کمیته سری انقلاب بود که رهبری انقلاب را به‌عهده داشت. میرزا علی‌اکبرخان دهخدا هم از همان سالهای ابتدای جنبش مشروطه عضو این کمیته بود. این ۲یار در اولین شماره نشریه صوراسرافیل بر پایبندی تا به آخر در راه آرمان آزادی تأکید کرده بودند:
(از اولین شمارهٔ روزنامه صور اسرافیل): «آمده‌ایم «در تکمیل معنی مشروطیت» و «حمایت مجلس شورای ملی» با «معاونت روستائیان، ضعفا و فقرا» کوشش کنیم، پس «امیدواریم تا آخرین نفس ثابت‌قدم باشیم».
اقبال گسترده مردمی از روزنامه صوراسرافیل و سَرِ نترس میرزا جهانگیرخان شیرازی در دفاع از مشروطه، دشمنی محمدعلیشاه را برانگیخته بود. درست ۳روز پیش از کودتای محمدعلیشاه و به توپ بستن مجلس، میرزا جهانگیرخان با شوری بی‌حد از آزادیخواهی نوشت:
«ما هم از این جانبازی و فداکاری عاری نداریم و هیچ‌وقت نمی‌گوییم که چرا ما مغلوب مستبدین و… شدیم زیرا که برادران آذربایجانی و گیلانی و فارسی و اصفهانی ما در راهند و عنقریب خواهند رسید. ما می‌خواهیم با بدنهای خود زیر سم اسبهای آنان نرم و مفروش کرده و زمین تهران را برای تشریفات مقدم این مهمانهای تازه‌رسیده از خون گلوی خود زینت دهیم و به آن برادرهای مهربان بگوییم و افتخار کنیم که ماییم پیش‌صفهای شهدای راه آزادی».
از صبا تا نیما ص ۷۷: «(میرزا جهانگیرخان) بارها به‌علت شدت حملات خود تحت تعقیب قرار گرفت تا سرانجام در کودتای جمادی‌الاولی ۱۳۲۶ هجری قمری(خرداد ۱۲۸۷) به دستور محمدعلی‌میرزا در باغ شاه کشته شد».

نشریهٔ صوراسرافیل
نشریهٔ صوراسرافیل مقالات طنزی با عنوان چرند و پرند و با امضاهای مستعار دیگر مثل دخو علی، خرمگس، اسیرالجوال، برهنهٔ خوشحال و نخود همه‌آش درج می‌کرد که به قلم میرزا علی‌اکبرخان قزوینی معروف به دهخدا نوشته می‌شد.
از صبا تا نیما ص ۷۸: «دهخدا در حدود سال ۱۲۹۷ هجری قمری(۱۲۵۹ شمسی) در تهران متولد شد. چون مدرسهٔ سیاسی در تهران گشایش یافت چندی در آن مدرسه به تحصیل پرداخت. در سال ۱۳۲۱ هجری(۱۲۸۳ شمسی) به اروپا رفت و پس از دو سال و نیم به ایران بازگشت و در انقلاب مشروطه شرکت کرد».
نثر ویژه‌ای که دهخدا در نوشتن مقالات انتقادی صوراسرافیل به کار برد بنیانگذار نثر انتقادی فارسی شناخته شد.
از صبا تا نیما ص ۷۹: «لبهٔ تیز مقالات دخو متوجه رژیم استبدادی و ملوک‌الطوایفی است... بر فساد دستگاه سلطنت، بی‌شرمی و خیانت رجال دولت، ظلم و ستم اغنیا و مالکین، ریاکاری روحانی‌نمایان و آخوندهای دروغین می‌تازد».

عناوینی از نشریات ادبی مشروطه
شمارهٔ ۴ صوراسرافیل مورخ هشتم جمادی‌الاولی ۱۳۲۸ هجری قمری(۲۷اردیبهشت ۱۲۸۹ شمسی):
«با عالم‌نمایان مفسد و غافل از حقایق اسلام که می‌خواهند چند صباحی قاضی‌القضات تهران باشند».
«“ ظهور جدید“ از علی‌اکبر خان دهخدا: «امروز در تمام وسعت عالَم اسلامی ایران، یک طلبه، یک عالِم و یک فقیه نیست که بتواند اقلا یک ساعت بدون برداشتن چماق تکفیر، که آخرین و سیلهٔ غلبه بر خصم است، با یک کشیش عیسوی، با یک خاخام یهودی و با یک حشیشی مدعی قطبیت، اقلا یک ساعت منظم و موافق اصول منطق صحبت کند».
بعد از کودتای محمدعلیشاه دهخدا با چند تن دیگر از آزادیخواهان به اروپا تبعید شد. و در شهر ایوردون(yverdon)، روزنامهٔ صوراسرافیل را در سوم بهمن ۱۲۸۸ شمسی دوباره به همان سبک دایر کرد. ولی بیش از ۳شماره از آن انتشار نیافت.

شعر دهخدا در سوگ میرزا جهانگیرخان شیرازی:
در همان شماره‌های صوراسرافیل بود که دهخدا شعر بسیار سوزناکی به یاد شهید راه آزادی، میرزا جهانگیرخان سرود.

میرزا جهانگیرخان:
ای مرغ سحر چو این شب تار
بگذاشت ز سر سیاهکاری
وز نَفخهٔ روح‌بخش اسحار
رفت از سر خفتگان خماری
بگشود گره ز زلف زرتار
محبوبهٔ نیلگون عماری
یزدان به کمال شد پدیدار
و اهریمن زشتخو حصاری
یاد آر ز شمع مرده یاد آر!

مطبوعات دورهٔ دوم مشروطیت
اکنون بپردازیم به جراید و مطبوعات دورهٔ دوم مشروطیت، یعنی دورهٔ پس از فتح تهران.
پس از بمباران مجلس روزنامه‌ها همه بسته شد. و در تهران تنها روزنامهٔ دولتی ایران و ورقی به نام اقیانوس گاهی چاپ می‌شد. ولی در تبریز در خلال پایداری مجاهدان و ستارخان، همین که انجمن دوباره برپا شد، روزنامهٔ «نالهٔ ملت» که قبلاً به قلم میرزا آقاخان نوشته می‌شد و دیگری روزنامهٔ «انجمن» از نو به دست غنی‌زادهٔ سلماسی آغاز انتشار کرد. که از آن به‌علت نبردهای خونینی که در تبریز جریان داشت، آثاری در دست نیست. اما پس از پیروزی مجاهدان بر استبداد و فتح تهران، آزادیخواهان و مدیران جراید که در خارج کشور می‌زیستند به ایران بازگشتند و با تشکیل احزاب دوباره بازار جراید رونق گرفت.
از صبا تا نیما جلد ۲ ص ۱۰۸: «در تهران و شهرستانها روزنامه‌های جدیدی از جمله در تهران روزنامهٔ حبل‌المتین انتشار یافت. این‌بار روزنامه‌ها با قطع بزرگتر و مطالب مفیدتری به کار پرداختند».

برخی روزنامه‌های دورهٔ دوم مشروطه
- ایران نو، به مدیریت محمدامین رسول‌زاده یکی از اعضای سابق فرقه سوسیال‌دموکرات باکو
- روزنامهٔ پلیس ایران در سال ۱۲۸۸ شمسی تأسیس شد و وابسته به حزب اعتدالیون بود
- روزنامه‌های شرق و برق و رعد در همان سال در تهران انتشار یافت
- استقلال ایران ارگان مطبوعاتی حزب اتحاد و ترقی بود
- چنتهٔ پابرهنه: از روزنامه‌های مدافع دموکراتها با مقالات فکاهی و حکایت به زبان عامیانه در فواید مشروطیت
- بهلول: روزنامهٔ انتقادی و کاریکاتوری در سال ۱۲۹۰ در تهران انتشار یافت

از صبا تا نیما ص ۱۰۹: «ایران نو مدافع جدی اصول دموکراسی بود و نظریات سیاسی که در آن درج می‌شد ارزش و اهمیت زیادی به مقالات روزنامه می‌بخشید.
شعری از روزنامهٔ بهلول را بخوانید، با زیر نویس از شمارهٔ ۱۶ سال اول بهلول:
گویند که دسته‌ای ز جُهّال خواهند حکومت نظامی
تا مثل زمان شاه مخلوع این ملت بینوا تمامی،
برگردنشان نهد حکومت بی‌واهمه رشتهٔ غلامی
مشروطه‌طلب کنند توقیف هر جا بینند مرد نامی

جراید شهرستانها
اما از جراید شهرستانها، یکی جریدهٔ شفق بود که در تبریز انتشار یافت. و نویسندهٔ آن میرزا حاجی‌آقا رضازاده بود که به‌علت روش تند خود مورد خشم و غضب روسهای تزاری بود و بعد از تجاوز آنان به ایران در آذر ۱۲۹۰ شمسی توقیف شد.
در خراسان نیز روزنامهٔ خراسان و تازه بهار، در رشت صدای رشت، در اصفهان، زاینده رود، منتشر می‌شد که همهٔ این روزنامه‌ها طرفدار دموکراتها بودند.
یک نشریهٔ معتبر دیگر که در بهار سال ۱۲۸۹ منتشر شد، «بهار» نام داشت که توسط اعتصام‌الملک، پدر شاعر به‌نام ایران پروین اعتصامی در تبریز منتشر شد.

اعتصام‌الملک
اعتصام‌الملک از شخصیتهای دانشمند تبریز بود. او چاپخانه‌ای به تبریز آورد و کار چاپ کتب و مجلات را که تا آن زمان با چاپ سنگی انجام می‌شد آسان کرد. کتاب تربیت نسوان نوشتهٔ اعتصام‌الملک که ترجمه‌ای بود از تحریرالمرأة قاسم امین مصری، در آن روزگارِ تعصب عمومی، در شهری مثل تبریز، ارزش خاصی داشت.
اعتصام‌الملک مترجم قابل و زبردستی بود و ترجمه‌های زیادی داشت. از جمله ترجمه کتابی از شیلر، ترجمه رمان بینوایان اثر ویکتور هوگو، ترجمه کتابی از ژول ورن با نام سفینهٔ غواصه، ترجمه حال تولستوی، هانری چهارم، سقوط ناپلئون سوم و ترجمه آثاری از ژان ژاک روسو.
 
تاریخ‌نویسی در مشروطه
اما اگر بخواهیم از تاریخ‌نویسی دوران مشروطه هم یاد کنیم باید از مهمترین اثر تاریخی آن دوران یعنی تاریخ بیداری ایرانیان نام ببریم.
از صبا تا نیما جلد۲ ص ۱۱۹: «یگانه تاریخ معتبری که در دوران انقلاب مشروطه نوشته شده تاریخ ناتمام بیداری ایرانیان، تألیف ناظم‌الاسلام کرمانی است که به نوشتهٔ ادوارد براون، مقامش بالاتر از تمام تواریخ فارسی است که در شش یا هفت قرن اخیر تحریر یافته است».

ناظم‌الاسلام کرمانی
میرزامحمد ناظم‌الاسلام، در سال ۱۲۴۲ شمسی در کرمان متولد شد. از طرف سید محمد طباطبایی به مدیریت مدرسه‌ای پرداخت اما با بلند شدن زمزمهٔ آزادی، به سیاست و روزنامه‌نویسی و تألیف تاریخ پرداخت.
 
شعر دورهٔ مشروطه
اکنون به شعر دورهٔ مشروطه به‌ویژه در دوران دوم مشروطه بپردازیم و ببینیم که شعر در انقلاب مشروطه دچار چه تحولی شد.
هر انقلاب اجتماعی، لزوما فرهنگ جامعه را هم تغییر میدهد. تأثیر انقلاب مشروطه بر فرهنگ ما هم در نثر این بود که با رواج روزنامه و کتاب و ترجمه آثار سایر ملتها، زبان نوشتار به زبان گفتار نزدیک شد و نوشته‌ها از آن تکلّف پیشین خارج شد. این تغییر از ۵۰سال پیش از انقلاب از زمان قائم‌مقام فراهانی شروع شد و بعد از مشروطه، اوج و سرعت بیشتری پیدا کرد. در زمینهٔ شعر هم انقلاب باعث شد که مسایل سیاسی و اجتماعی و دردهای جامعه به شعر راه باز کند. ضرورتی که در ابتدا تنها تغییر در محتوای اشعار بود ولی قالبها دست‌نخورده باقی می‌ماند. بعداً بتدریج، خود شکل و قالبهای شعر هم تغییر کرد چرا که قالبهای قدیمی پاسخگوی محتوای اجتماعی روز نبود. این تغییر به پیدایش شعر نو در ایران منجر شد.
 
معروف‌ترین شاعران مشروطه
معروفترین شاعران وزین دورهٔ مشروطه، عبارتند از ملک‌الشعرای بهار خراسانی، ادیب‌الممالک فراهانی، عارف قزوینی، ابوالقاسم لاهوتی و میرزادهٔ عشقی که غزلها و قطعات پرشوری را در دفاع از آزادی مردم سرودند.

قسمتی از مرغ سحر: مرغ سحر ناله سر کن         داغ مرا تازه‌تر کن...

محمدتقی‌خان بهار ملک‌الشعرا
محمدتقی بهار در ۱۶آبان ۱۲۶۵ شمسی در شهر مشهد به دنیا آمد. پدرش، صبوری، ملک‌الشعرای آستان قدس رضوی بود. بهار، در سن ۱۹سالگی به جای پدرش ملک‌الشعرای آستان قدس شد. در جنبش مشروطه به آزادیخواهان پیوست. پس از کودتای محمدعلیشاه، بهار و چند تن از مشروطه‌خواهان روزنامهٔ خراسان را به‌طور پنهانی منتشر کردند و در آن زبان به انتقاد از خودکامگی محمدعلیشاه گشودند.

با شه ایران ز آزادی سخن گفتن خطاست کار ایران با خداست
مذهب شاهنشـه ایـران ز مذهبهـا جــداست کار ایران با خداست
هــر‌دم از دریـای استبـداد آیـد بـرفــراز موجهای جانگذار
زین تلاطم کشتی ملت به گرداب بلاست کار ایران با خداست

بهار عضو کمیتهٔ ایالتی حزب دموکرات مشهد بود. او در سال ۱۲۸۹ شمسی روزنامهٔ نوبهار را که ناشر افکار و سیاست حزب بود دایر کرد. بهار در ذیحجّ سال ۱۲۹۰ که دولت تزاری روس به ایران اتمام‌حجت داد، این مسمط را ساخت و در روزنامهٔ نوبهار انتشار داد.

هـــان، ای ایرانیان ایران اندر بلاست              مملکت داریوش دستخوش نیکلاست
مرکز مُلک کیان در دهن اژدهاست               غیرت اسلام کو؟ جنبش ملی کجاست؟

میرزا محمدصادق فراهانی ملقب به ادیب‌الممالک
یکی دیگر از شاعران عهد مشروطه میرزا محمدصادق فراهانی ملقب به ادیب الممالک بود. که در ۱۱مرداد ۱۲۳۹ شمسی هجری قمری در دهکده کازران نزدیک سلطان‌آباد(اراک) بدنیا آمد. حیات سیاسی و ادبی فراهانی پس از جنبش مشروطه آغاز شد. او به باکو مسافرت کرد و با روزنامهٔ ترکی ارشاد، همکاری نموده و ورقه ضمیمه آن روزنامه را به فارسی انتشار داد. پس از گشایش اولین دورهٔ مجلس شورای ملی سردبیری روزنامهٔ مجلس را عهده‌دار شد.

این روزنامه نخستین نشریهٔ دوران آزادی پس از انقلاب مشروطه بود و شاید بتوان آن را آغازگر روزنامه‌های مردمی محسوب نمود. پس از کودتای محمدعلیشاه، میرزا محمدصادق به صفوف مجاهدین پیوسته، در فتح تهران شرکت داشت. او چندی بعد به خدمت وزارت عدلیه درآمد».
از ادیب‌الممالک قصیده بلندی درباره عشق وطن در سال ۱۲۸۳ شمسی در روزنامه ادب بچاپ رسیده که بیانگر قدرت و تبحّر ادبی اوست.

تا زِبَر خاکی ای درخت برومند
مگسل ازین آب و خاک رشته پیوند
مادر توست این وطن که در طلبش خصم
نار تطاوُل به خاندان تو افکند
هیچَت اگر دانش است و غیرت و ناموس
مادر خود را به دست دشمن مپسند

عارف قزوینی
یکی دیگر از شخصیتهای برجستهٔ ادبی دوران مشروطه عارف قزوینی بود که با شعرها، و تصنیف‌هایش شور آزادیخواهی را در بین مردم برمی‌انگیخت.
ابوالقاسم عارف قزوینی، در ۱۲۵۸ و یا به قولی ۱۲۶۰ شمسی در قزوین به دنیا آمد. دوران زندگیش، با سلطنت مظفرالدین شاه و سالهای انقلاب مشروطه و بخشی از دوران سیاه دیکتاتوری رضاخان مصادف شد. در جوانی او با جنبش اجتماعی مردم قفقاز آشنا شد و به‌زودی، به حلقهٔ روشنفکران دگرگونی‌خواه پیوست. جنبش آزادیخواهی ایران از سالهای ۱۲۸۳ تا ۱۲۹۰، با شور اشعار و ترانه‌های این هنرمند پرذوق میهن‌پرست که در آن شوق مردم ایران برای آزادی طنین داشت، همراه شد.

عارف در سال ۱۲۸۵ شمسی، صدور فرمان مشروطه را چنین سرود:
پیام دوشم از پیر می‌فروش آمد          بنوش باده که یک ملتی به هوش آمد
هزار پرده از ایران درید استبداد           هزار شکر که مشروطه پرده‌پوش آمد
عارف در سال ۱۲۹۷ شمسی هنگامی که شعله‌های جنبش اجتماعی آزادیخواهی در اثر تشتت آرا و پراکندگی انقلابیون، کم‌فروغ شده بود، سرود:
به غیر عشق نشان از جهان نخواهد ماند          بمانَد عشق و لیکن جهان نخواهد ماند
به رنجبر ببر از من پیام کز اَشراف دگر              به دوش تو بار گران نخواهد ماند

عارف هم شعر می‌سرود و هم تصنیف‌های خود را برای مردم اجرا می‌کرد.

ابوالقاسم لاهوتی
شاعر دیگر دورهٔ بیداری ابوالقاسم لاهوتی بود که در سال ۱۲۶۶ شمسی در کرمانشاه به دنیا آمد. ۱۶ساله بود که اشعارش در روزنامهٔ حبل‌المتین کلکته انتشار یافت. او خود در تهران شب‌نامه و اوراق سیاسی منتشر می‌کرد و در انقلاب مشروطیت در صف فداییان آزادی قرار داشت.

از صبا تا نیما جلد ۲ ص ۱۶۸: «از یک شعر او به نام نشان برمی‌آید که در سال ۱۲۸۷ شمسی در رشت با گروه مستبدان جنگیده و نشان ستارخان گرفته است:

سواره روبه‌روی ما دویدند                    ز پیش صف به پیش ما رسیدند
به دست هر یکیشان یک نشانی            به ما گفتند با صدقهرمانی
که این اسباب فخر این زمان است         نشان عالی ستارخان است

شیوهٔ شعر لاهوتی، شعر واقع‌گرا بود. نخستین اشعار او بعد از فتح تهران در حبل‌المتین و ایران نو منتشر می‌شد. در سال ۱۲۸۸ هنگام محاصرهٔ تبریز از طرف نیروهای استبداد و شکست آنان از مجاهدان، لاهوتی شعری سرود که نمونهٔ جالبی برای شناخت سبک شعر اوست.

اردوی ستم خسته و عاجز شد و برگشت                برگشت نه با میل خود، از حملهٔ احرار!
ره باز شد و گندم و آذوقه به خروار هی                 وارد تبریز شد از هر در و هر دشت
از خوردن اسب و علف و برگ درختان                    فارغ چو شد آن ملت با عزم و اراده
آزاده زنی بر سر یک قبر سِتاده                             با دیده‌ای از اشکْ پُر و دامنی از نان

میرزاده عشقی
دیگر از شاعران پرشوری که انقلاب مشروطه آنان را پرورد و در دورهٔ دوم مشروطه، به سرودن شعر اجتماعی پرداختند میرزاده عشقی بود. عشقی در سال ۱۲۷۳ شمسی در همدان متولد شد، در دوران کودکیش ایام جنگ اول جهانی درگرفت و عشقی جوان همراه سایر مردان سیاسی آن روزگار دست به هجرت زد و به استانبول رفت. در آن جا با مِلّیون ایرانی آشنا شد و نخستین آثار شاعرانهٔ خود به نام نوروزی نامه و اپرای رستاخیز شهریاران ایران را به‌نوشت. این اپرا که یک نمایشنامهٔ منظوم است پایه موسیقی آن بر آوازهای ملی نهاده شده است. این اثر در نوع خود در ادبیات فارسی بی‌سابقه بود.
بسیاری از ادب‌شناسان، عشقی را پیش از نیما راهگشای اشکال جدید در ادب فارسی می‌دانند. شعر ”برگِ باد برده” که در همان سالها در استانبول سروده بود گواه همین مطلب است.

به گردش برکنار بوسفور، اندر مرغزاری
رهم افتاد دیروز
چه نیکو مرغزاری
طرف دریا در کناری
نگاهش دیده افروز
درختان را حریر سبز بر سر
زمین را از زمرد جامه در بر
به هر سو با گلی، راز
نموده مرغی آغاز.

عشقی بعد از چند سال هجرت سیاسی از وطن به تهران آمد. سال ۱۲۹۶ شمسی در صف طرفداران حزب سوسیالیست و همکاران اقلیت مجلس به مبارزه پرداخت. تیغ قلم عشقی بیش از هر کس متوجه وثوق الدوله نخست‌وزیر و قرارداد معروف و منحوس ایران و انگلیس بود:

رفت شاه و رفت ملک و رفت تاج و رفت تخت
باغبان، زحمت مکش کز ریشه کندند این درخت
میهمانان وثوق‌الدوله خون‌خوارند سخت
ای خدا، با خون ما این مهمانی می‌کنند

در ابیاتی از شعر ملکهٔ کفن‌پوشان که عشقی در مظلومیت زنان ایرانی سروده، میشود تغییرات شعر را که در اثر انقلاب مشروطه ایجاد شده دید. غیر از تغییر قالب و سبک، طرح موضوع اسارتهای زنان، تغییری در محتوای شعر و وارد شدن موضوعات اجتماعی در شعر بود. صدای دیگر با تصاویر مناسب از رنج زنان مشروطه:

مرمرا هیچ گنه نیست بجز آن که زنم             زین گناه است که تا زنده‌ام اندر کفنم
من سیه پوشم و تا این سیه از تن نکَنم         تو سیه بختی و بدبخت، چو بخت تو منم

محمد فرخی یزدی
محمد فرخی نیز از شاعرانی بود که شعرش مبین تأثیرات مشروطیت است. فرخی در سال ۱۲۶۴ شمسی در یزد به دنیا آمد. در همان شهر به کار در نانوایی و پارچه‌بافی مشغول شد. در اوایل جنبش مشروطیت، فرخی با وجود دوری از تهران و سایر کانون‌های جنبش مشروطه، به دفاع از مشروطه برخاست. در ۲۵سالگی دربارهٔ ظلم‌ حاکم وقت یزد، قطعه‌ای سرود به‌خاطر همان سروده، لبهایش را به هم دوختند. اما چندماه بعد، فرخی از زندان یزد گریخت و به تهران رفت. فرخی در تهران به‌زودی مورد توجه آزادیخواهان قرار گرفت.

باز گویم این سخن را گرچه گفتم بارها
می‌نهند این خائنین بر دوش ملت بارها
دفع این کفتارها، گفتار نتواند نمود
از ره کردار باید دفعِ این رفتارها
سخن از ادبیات مشروطه، به‌طور شایسته و فراگیر در همهٔ زمینه‌های ادبیات، در این نوشته نمی‌گنجد. در این شماره تنها توانستیم از بزرگان شعر آن دوره یاد کنیم. شرح راهگشایی‌های مشروطه در ادبیات میهنمان به تحقیق مفصل نیازمند است.

  • بعدی
  • Facebook
  • Twitter
  • LinkedIn
  • Pinterest

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۴۴)

عبدالرحیم طالبوف:«آنان که آزادیشان از دست رفت، اگر منتظر بشوند که غاصبان با طیب خاطر به…

تاریخ مشروطه ایران - خوانشی نو از انقلاب مشروطیت (۴۳)

تاریخ مشروطه ایران - خوانشی نو از انقلاب مشروطیت (۴۲) خاموشی کورة انقلاب

تاریخ مشروطه ایران - خوانشی نو از انقلاب مشروطیت - ( ۴۱) -«تیری به پای انقلاب»

تاریخ مشروطه ایران ـ خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۴۰) ـ میوه‌چینان بر سفره انقلاب

انقلاب مشروطه، رضاخان و مصدق؛ یک گواهی تاریخی (۵)

انقلاب مشروطه، رضاخان و مصدق؛ یک گواهی تاریخی (۴)

تاریخ مشروطه ایران - خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۳۹) - مکافات شاه و شیخ

انقلاب مشروطه، رضاخان و مصدق؛ یک گواهی تاریخی (۳)

انقلاب مشروطه، رضاخان و مصدق؛ یک گواهی تاریخی (۲)

انقلاب مشروطه، رضاخان و مصدق؛ یک گواهی تاریخی (۱)

تاریخ مشروطه ایران - خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۳۸) – سر شاه و سنگ تقدیر

تاریخ مشروطه ایران - خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۳۷) – رشت و اصفهان

تاریخ مشروطه ایران - خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۳۶) – یونجه تبریز و طعم آزادی

تاریخ مشروطه ایران - خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۳۵) – تکلیف آخر مستبد

تاریخ مشروطه ایران - خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۳۴) - هفت بحر آتش

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (شماره۳۳) - دستگیر قرهداغی

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۳۲) - «بیرق‌های سفید»

خوانشی نو از انقلاب مشروطیت شماره ۳۱(گلهای پرپر)

خواهی که دادت بردرد صد سلسله بیداد رامنت مکش گردن بنه زنجیر استبداد رانقل از روزنامه…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه ۲۹

بند پنجم از راپورت نمره 60لیاخوف: ـ یک روز پیش… فرستادن قزاقها با تبدیل کردن قیافت…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه ۲۸

مجلسِ خوابیده- ملت بیدارآه دل مظلوم به سوهان ماند گر خود نبُرد برنده را تیز کندای…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه ۲۷

سران حقیقی انقلابای مزار محترم هر چند بزم ماتمی لیک ازین نوگل که خفت اندر تو،…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه شماره ۲۶ فدایی ملت نمره ۴۱

تحصن مرتجعان مشروعه خواه علیه مشروطه در عبدالعظیمالمنتُ لله که نمردیم و بدیدیم شد سبز هرآن…

خوانشی نو از انقلاب مشروطیت - شماره ۲۵

نقشه شاه فتنه شیخشعرترانه ترکی که مردم تبریزمی خواندند:یاشاسون دولت مشروطه مز هر آن یاشاسون یاشاسون…

خوانشی نو از انقلاب مشروطیت شماره ۲۴

مستبد بر سر ظلم اِستاده‌ست ملت اما به پی مشروطه‌ستآنچه در پرده این توطئه است فتنه…

خوانشی نو از انقلاب مشروطیت (۲۳) - مردم در کرسی حکومت

در شماره قبل خواندیم که از دادن مشروطه تا ستانیدن آن و به‌ کرسی نشانیدن آن،…

خوانشی نو از انقلاب مشروطیت (۲۲) -‍از دادن تا ستاندن

امضای فرمان مشروطه، پایان یا آغاز راه؟در شرح تاریخ مشروطه، با امضای فرمان مشروطیت، اینک به…

خوانشی نو از انقلاب مشروطیت شماره (۲۱) - فرمان مردم، امضای شاه

در شرح وقایع انقلاب مشروطیت به اوجگیری جنبش مردم و بازرگانان در سال 1285 شمسی رسیدیم…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۲۰) - شور پیروان و فتور پیشروان

در شماره قبل در شرح تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، به جرقة یک اعتراض توسط بازرگانان اشاره…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۱۹) - قند روسی و چوب و فلک

خلاصه‌ای از شماره پیشدر شماره پیش تاریخچه‌ای از تشکلهای بازرگانان در ایران عصر قاجاری نوشتیم و…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۱۸) - «طنین دو خبر»

در شرح تاریخ وقایع ایران در آستانه انقلاب مشروطه، به‌علت نقش بازرگانان و بورژوازی که عامل…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۱۷) - «در زاویه رنج»

عمیق شدن بحران مالی:در شرح تاریخ وقایع ایران درآستانه انقلاب مشروطه، از چاره‌ناپذیر بودن بحران اقتصادی…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۱۶) - «بحران بی‌علاج»

در شرح تاریخ وقایع ایران در آستانه انقلاب مشروطه ، به شکستهای ایران در دو جنگ…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۱۵) – ریشه‌های درد

از مردم هشیار بجو قصه تاریخکاین سابقه کی آمد و این خاتمه تا کی؟ (مولانا)بس خون…

خوانشی نو انقلاب مشروطه (۱۴) - اولین عقب نشینی

در سیزدهمین منزل سفرمان به گذشته و به آستانه انقلاب مشروطیت، صفحات دردآلودی از تاریخ تاراج…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۱۳) - نخستین جرقه‌ها

دراین گفتار از پیش‌آمدهای ایران، از زمان به تخت نشستن مظفرالدینشاه، وطنفروشی‌های شاه و اتابک، تا…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۱۲) - صداهایی از سکوت

کس چو زن اندرسیاهی قرنها منزل نکردکس چو زن در محبس سالوس قربانی نبوددادخواهیهای زن می‌ماند…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (11)- «آب در خوابگه استبداد»

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۹) - زنگ بیداری

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۱۰)

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۸)

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (7) ـ نتیجه ستم‌پیشگی

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۵)

دودی به چشم استعماربر زمینه آماده‌ی انقلاب و خروش مردم، اولین رخدادهای انقلاب را باید نظاره‌گر…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۴)

تا کنون در شرح زمینه‌های انقلاب مشروطیت، برخی عوامل این انقلاب را این‌گونه برشمردیم:- نارضایتی شدید…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۶) - شراره‌های خشم

آیا حاکمیت قاجار از قیام مردم در جنبش تنباکو درسی گرفت؟آیا ملت ایران در برابر ستم…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (۳)

رجال ترقی خواه ایران در دربارهای قاجار به قتل می‌رسندآیا نظام استبداد فئودالی قابلیت اصلاح دارد؟عوامل…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (2)

سلسله قاجاریه یک استبداد فئودالی را بر ایران حاکم کرده بود. دربار شاه، مدافع منافع اربابان…

خوانشی نو از انقلاب مشروطه (1)

پیشگفتار:صد تجربه و صدها درس در مشروطه نهفته است.چراغ‌های آن تجربه‌ها را روشن کنیم تا در…
1

انهدام تولید، بیکاری و فقر مطلق ۹۰درصدی کارگران

انهدام تولید در ایران تحت حاکمیت ولایت فقیه از همان زمان روی کار آمدن خمینی شروع…

نعش برجام روی دست سیاست مماشات

روحانی و دریوزگی برای برجام همزمان با اولین روز استقرار رئیس‌جمهور آمریکا در کاخ سفید، حسن…

با حمید اسدیان «در خانه‌ا‌ی از واژه‌ها»

«در خیابان بادهای عریان چیزی به جهان می‌افزایم هر بار که نامت را بر برگ‌های سرگردان…

بهای نفس‌های به‌شمارش افتادهٔ نظام

یکی از روزنامه‌های حکومتی نوشت: «بیش از ۹۰درصد از جامعه کارگری ایران دچار فقر مطلق هستند…

مردار برجام و بحران در رأس نظام

روز پنجشنبه دوم بهمن آخوند روحانی در پنجشنبه شوهای هفتگی خود، افتتاح یک پالایشگاه را برای…

دستی که «سند ایران» را مهر می‌زند

دردها و زخم‌های ایران شاخه‌ها زده و انبوه شده‌اند. دیگر بر این سرزمین و این فلات،…

ایران، رتبه اول در فرار مغزها؛ چرا؟

رکورد قابل توجه ایران در زیر نعلین آخوندها و از نفس نحس آنها در بسیاری از…

الگوی رهایی انسان در انقلاب ایدئولوژیک مجاهدین

انقلاب در برداشت رایج، یک مفهوم سیاسی است. در ادبیات معطوف به تحولات نظام های سیاسی،…

سوزش سپاه از مشت محکم همیاران بر دهان نظام

اطلاعات سپاه در سایتی به‌نام «بولتن نیوز!» که برای دلداری دادن پاسداران و بسیجی‌های لرزان و…

وعده سرخرمن روحانی و سیل بنیان‌کن مطالبات مردم

در ماه‌های گذشته آخوند حسن روحانی به مناسبت‌های مختلف ادعای خرید و تهیه واکسن از خارج…

واکسن؛ ننگ با رنگ پاک نمی‌شود

در بستر سیاست‌های ضدانسانی و ضدایرانی رژیم آخوندی، کرونا روزمره در حال قربانی گرفتن از مردم…

«شکاف نسلی» یا سراشیب سرنگونی

پیدایی، بلوغ و اضمحلال نسل‌ها، در نمودار پیشرفت اجتماعی، امری شناخته شده است. در تاریخ تکامل…

در غارتکده بورس «می‌تواند شورش رخ دهد»

مدتها پیش برنامه‌نویس ارشد اقتصادی نظام ولایت فقیه، ساختار اقتصادی این رژیم را مولد ۶ ابر…

نمایش انتخابات و جنگ قدرت برای کرسی ریاست‌جمهوری نظام - مروری بر رسانه ها

روزنامه‌های حکومتی دوم بهمن، موضوع مشترکشان رفتن ترامپ و آمدن بایدن است اما با دو نتیجه‌گیری…

آموزش برای کانون‌های شورشی- شماره صد و سی و هفت

آموزش برای کانون‌های شورشی- شماره صد و سی و شش

آموزش برای کانون‌های شورشی- شماره صد و سی و پنج

معنی مهارناپذیری بحران درونی

در حالی که خامنه‌ای با اشراف به بحران شدید درونی رژیم و تشتت و جنگ شدید…

صدای ترک خوردن دیوار جنایت

در گیر و دار استفاده‌ٔ ابزاری خامنه‌ای ملعون از کرونا برای تداوم حاکمیت ننگین‌اش، آش دست‌پخت…

«از قاتل قهرمان نسازید»

پس از هلاکت قاسم سلیمانی به‌عنوان مهره اصلی خامنه‌ای در سرکوب و صدور تروریسم، خامنه‌ای سراسیمه…

دود شدن سرمایه‌های مردم در بازار بورس

ترکیدن حباب بورس و برباد رفتن سرمایه‌های مردم در بازار سرمایه، موضوعی است که ظرف چند…

تحریم‌ها قرص و محکم باقی است! - مروری بر رسانه‌ها

روزنامه‌های حکومتی چهارشنبه اول بهمن‌ماه، بیشترین مقالات خود را به تحولات آمریکا، و پیامدهای استقرار رئیس‌جمهور…

غارتکدهٔ بورس

صبح دوشنبه ۲۹دی، سهامداران مالباخته بازار بورس در تهران در اعتراض به افت شدید قیمت سهام…

مانورهای اتمی؛ سراب و پرتگاه

طی روزهای گذشته تنش میان رژیم و طرف‌های اروپایی که همواره پشتیبان برجام بوده‌اند، بالا گرفت.…

روحانی، واکسن و سیاست کلان تلفات

آخوند روحانی روز ۲۷دی در جلسهٔ ستاد کرونا، با اتکا به آمار دروغ و ساختگی رژیم،…

باجگیری اتمی و خوابهای پنبه‌دانه

پس از اعلام مصوبه مجلس ارتجاع با عنوان «اقدام راهبردی جهت لغو تحریم‌ها» طی یک ماه…

اعتراف‌های تکان‌دهنده؛ گوشه‌هایی از هرم فساد

هر روز که رژیم آخوندی بیشتر در باتلاق بحرانها فرو می‌رود، جنگ گرگهای درون نظام بالاتر…

چهار روزی که ایران را تکان داد

حالا از قلهٔ غروب آخرین روز ماه دی، به بامداد و ظهر و عصر چهار روزی…

کرونا و کرونا‌زدگی

نظام ولایی و «نعمت»! کرونا اکنون محرز شده است که نظام ولایت فقیه، از ویروس کرونا…

بورس؛ آیینه غارت و خیانت

در وضعیت نابسامان اقتصادی رژیم آخوندی، که تحریم‌ها و انزوای بین‌المللی و پاندمی کرونا آن را…

حاکمیت غارت و چپاول

آخوند روحانی و ارگانهای سرکوبگر انتظامی و سپاه پاسداران که با تازیانهٔ غارت و سرکوب، جان…

نخ‌نما شدن اصل ولایت فقیه

روزگاری بود، خمینی ـ پا نهاده بر دست‌آوردهای انقلاب ضدسلطنتی ـ سودای سلطنت مطلقهٔ فقیه در…

فتوای قتل‌عام خامنه‌ای

فرمان خامنه‌ای جنایت‌کار برای محروم کردن مردم ایران از واکسن کرونا آن‌قدر ضدانسانی و ددمنشانه است…

حاکمیت آخوندی و آینده فاجعه‌بار اقتصاد ایران

محسن هاشمی رئیس شورای حکومتی شهر تهران در جریان سخنرانی در یک جلسه از عناصر باند…

آموزش برای کانون‌های شورشی- شماره صد و سی و چهار

آموزش برای کانون‌های شورشی- شماره صد و سی و سه

ما 559 مهمان و بدون عضو آنلاین داریم

Copyright © سایت بسوی پیروزی - صفحه مقالات 2021 All rights reserved. Custom Design by https://www.besoyepirozi.com
انقلاب مشروطه